Dlaczego warto się szczepić?
Ze szczepieniami stykamy się już w pierwszych dniach życia. Warto wiedzieć co to są szczepionki, przed czym chronią, jak działają i czy są bezpieczne.
Przez tysiące lat ludzkość dziesiątkowały choroby zakaźne. Epidemie cholery, grypy czy dżumy potrafiły zmieść z powierzchni całe populacje. Wynalezienie szczepionek było krokiem milowym immunologii. Szczepionki definiuje się jako produkty lecznicze stosowane w profilaktyce chorób zakaźnych wywoływanych zarówno przez bakterie jak i wirusy. Antygeny wchodzące w skład szczepionek wywołują odpowiedź układu odpornościowego. Mówiąc prościej organizm uczy się rozpoznawać intruza ( bakterię lub wirusa ) i produkując przeciwciała uzbraja się do walki z patogenami w momencie zakażenia. Każda szczepionka przechodzi dokładne badania i podana może być dopiero po dopuszczeniu do obrotu przez instytucje odpowiedzialne za taką procedurę.
Podstawowe szczepionki dzielą się na dwa rodzaje.
Zawierające żywe, osłabione drobnoustroje. Ponieważ dają silną odpowiedź immunologiczną wystarczy jedno podanie.
Bazujące na zabitych drobnoustrojach bądź wyizolowanym antygenie. Aby uzyskać odporność wymagają kilkukrotnego podania.
Należy mieć świadomość tego, że zagrożenie ze strony chorób zakaźnych wcale nie maleje. Po doświadczeniach pandemii COVID-19 szczególnie trzeba pamiętać o profilaktyce.
Gruźlica, wywoływana przez Mycobacterium tuberculosis. Corocznie na świecie diagnozuje się chorobę u 9 mln osób, umiera 1,8 mln. Zapadalność na gruźlicę w Polsce wynosi 16,7 przypadków na 100 tys. ludności. Zgodnie z definicją European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) zapadalność niższą niż 20 zachorowań na 100 tys. ludności określa się jako niską. W Polsce na gruźlicę chorują przede wszystkim osoby starsze. Miały kontakt z chorobą w młodości, a zachorowania mają związek ze spadkiem odporności w podeszłym wieku.
Zachorowania u dzieci i młodzieży po wprowadzeniu szczepień obowiązkowych występują rzadko. Po raz ostatni w Polsce trzy zgony z powodu gruźlicy u dzieci poniżej 14. roku życia odnotowano w 2011 roku, a przed wprowadzeniem w naszym kraju szczepień powszechnych przeciw gruźlicy w połowie lat 50 XX wieku śmiertelność była bardzo wysoka. W 1950 r. z powodu gruźlicy zmarło ponad 3 tys. dzieci w wieku poniżej 14. roku życia [ 2 ].
Krztusiec wywołuje Bordetella pertussis. Ponad 2/3 niemowląt z krztuścem wymaga hospitalizacji. Szczepienia wprowadzono w XX wieku (w Polsce od roku 1960). Liczba zachorowań zmalała i do roku 1990 dane epidemiologiczne świadczyły o wysokiej skuteczności szczepionki. Od 1990 roku obserwuje się jednak wzrost zapadalności na krztusiec. Ostatni znaczący wzrost zachorowań w Polsce wystąpił w roku 2016. Zanotowano wówczas 6856 zachorowań [ 2 ]. Przyczyn wzrostu wzrostu liczby zachorowań upatruje się w zanikaniu odporności ( zarówno poszczepiennej jak i tej po przechorowaniu ) w ulepszonych metodach diagnostyki, sprawniejszym nadzorze epidemiologicznym, pojawieniu się zmodyfikowanych szczepów Bordetella pertussis, spadku odsetka szczepionych dzieci.
W chwili obecnej wzrosła znacznie dostępność punktów szczepień.Taką usługę oferują również wybrane apteki. Można zaszczepić się przeciwko grypie i COVID -19. W pełni przygotowany fachowo personel przeprowadzi kwalifikację i wykona zabieg. Warto z takiej oferty skorzystać mając na względzie bezpieczeństwo własne i domowników ( głównie dzieci i osób starszych ).
[1] Choroby zakaźne i ich zwalczanie na ziemiach polskich w XX wieku red. J. Kostrzewski W, Magdzik D, Naruszewicz- Lesiuk D. Warszawa Wydawnictwo Lekarskie PZWL Wydanie I. 2001.
[2] Raport epidemiologiczny PZH IZP w Warszawie (Epimeld) za rok. 2016.
Małgorzata Zięba